Giải VĐQG Mexico (Liga MX) được đánh giá là một trong những giải đấu chất lượng và có đông đảo CĐV theo dõi với lượng khán giả đến xem cao thứ 4 thế giới. Ngoài ra thể thức thi đấu của giải cũng khác hẳn so với các giải bóng đá châu Âu phổ biến. Hãy cùng BLV Vĩnh Toàn tìm hiểu những thông tin về giải đấu thú vị này qua phần nội dung sau đây của bài viết.

Giải VĐQG Mexico – Liga MX là gì?

Liga MX (hay Liga BBVA MX) là giải bóng đá vô địch quốc gia thuộc cấp độ cao nhất trong hệ thống bóng đá Mexico. Giải đấu ra đời vào năm 1943 và được quản lý bởi Liên đoàn bóng đá Mexico với sự tham gia của 18 đội bóng trong mỗi mùa giải.

Liga MX được xem là giải bóng đá vô địch quốc gia hàng đầu của Bắc Mỹ và là một trong những giải đấu hấp dẫn nhất khu vực Mỹ La tinh. Theo tổ chức Liên đoàn lịch sử và thống kê bóng đá quốc tế (IFFHS), giải đấu hiện đang xếp hạng 20 BXH các giải bóng đá vô địch quốc gia trên toàn thế giới. Từng có thời điểm Liga MX đứng trong top 10 giải mạnh nhất thế giới.

Theo ghi nhận từ CONCACAF, mùa giải 2014-15 ghi nhận lượt khán giả trung bình đến sân theo dõi mỗi trận là 25557, đứng đầu trong các giải bóng đá tại châu Mỹ và là giải thể thao có lượng CĐV đông đảo thứ 3 tại khu vực Bắc Mỹ, chỉ xếp sau giải bóng bầu dục nhà nghề Mỹ (NFL) và giải bóng chày nhà nghề Mỹ (MLB). Đồng thời cũng là giải có lượng CĐV đông đảo thứ 4 thế giới sau Bundesliga, Ngoại hạng Anh và La Liga.

Tính đến nay, Liga MX đã có 56 đội bóng từng tham dự giải. Club America là đội bóng giàu thành tích nhất với 13 lần giành ngôi vô địch. Nhà vô địch hiện tại là Monterrey khi giành chức vô địch Apertura 2019.

Lịch sử hình thành và phát triển của Liga MX

Hoàn cảnh ra đời của Liga Major (trước 1943)

Trước khi giải Liga Mayor được thành lập, không có giải bóng đá vô địch quốc gia nào của Mexico. Các giải bóng đá khi đó được tổ chức theo khu vực vị trí địa lý. Đội vô địch giải Primera Fuerza dành cho các đội ở gần thủ đô Mexico City sẽ tiến vào giải quốc gia mặc dù những khu vực khác có những đội bóng xuất sắc.

Nhiều chủ sở hữu đội bóng muốn duy trì bóng đá nghiệp dư dù trả lương đầy đủ cho cầu thủ. Bóng đá dành được sự quan tâm ngày một nhiều hơn tại Mexico và không thể ngăn cản mong muốn xây dựng hệ thống bóng đá chuyên nghiệp. Từ đó, giải bóng đá chuyên nghiệp đầu tiên tại Mexico ra đời vào năm 1943.

Khởi đầu của Liga Major và Primera Liga (1943 – 2012)

LĐBĐ Mexico (FMF) thông báo có 10 đội bóng tham dự mùa giải đầu tiên của Liga Major với 6 đội bóng của Primera Fuerza tại Mexico City (America, Asturias, Atlante, Veracruz, Necaxa và Marte), 2 CLB đến từ Liga Occidental (Atlas và Guadalajara) và 2 đội bóng đến từ Liga Veracruzana (ADO and Moctezuma).

Trong những năm thập niên 1950 và 1960, các đội bóng nhỏ gặp nhiều khó khăn về tài chính nên thi đấu thiếu quyết tâm ở đấu trường quốc tế. Vì vậy các đội bóng đạt thứ hạng cao tại giải không thể tham dự các giải quốc tế, trong đó có cả Copa Libertadores.

Sau kì World Cup 1970 vốn dĩ là giải bóng đá thế giới đầu tiên được phát trên truyền hình, FMF thay đổi thể thức giải đấu và tạo ra vòng play-off để xác định đội vô địch quốc gia. Việc thay đổi này giúp giải đấu nhận được sự quan tâm và thưởng lớn với đội đạt thành tích cao tại giải.

Vòng play-off còn được gọi là Liguilla với nhiều thể thức khác nhau để xác định nhà vô địch. Thể thức của vòng này phổ biến nhất là sự tham gia của 8 đội đầu bảng đá loại trực tiếp. Trong khi một số mùa thi đấu với thể thức chia thành các nhóm khác nhau, mỗi nhóm chọn 2 đội đầu bảng và đội đứng thứ 3 có thành tích tốt để đá vòng play-off. Một số mùa giải còn chọn ra đội mạnh nhất của mỗi nhóm đá vòng play-off cho danh hiệu vô địch. Mỗi mùa giải có sự thay đổi để đảm bảo phù hợp với lịch trình thi đấu của đội tuyển Mexico.

Liga MX ra đời (2012 đến nay)

Hệ thống thi đấu cũ được LĐBĐ Mexico thay thế thành hệ thống mới là Liga MX/Ascenso MX. Giải đấu được thay đổi tên gọi và logo mới được giới thiệu ngay trong mùa giải 2012-13.

Ngày 20/8/2018, Liga MX bắt đầu thử nghiệm công nghệ VAR từ giải U20 và tiến đến giải ở vòng 13 và 14 của giai đoạn Apertura. Tuy nhiên giải đấu cần phải được FIFA chấp thuận để có thể áp dụng đầy đủ công nghệ này.

Thể thức thi đấu của Liga MX

Mùa giải thông thường sẽ có 18 đội, đá vòng tròn theo thể thức lượt đi và về. 2 lượt đấu được chia thành 2 giai đoạn là Apertura và Clausura để chọn ra 2 đội vô địch trong mỗi mùa giải. Giai đoạn Apertura diễn ra vào đầu mùa giải từ tháng 7 đến 12 và sau đó là Clausura từ tháng 1 đến tháng 5. Đây là thể thức thi đấu phổ biến ở đa số các quốc gia thuộc Mỹ La tinh.

Sẽ có 8 đội bóng bước vào vòng play-off (Liguilla) để xác định đội vô địch giai đoạn. Nếu có 1 đội bóng nằm trong top 8 đội bị xếp cuối bảng trong BXH xuống hạng thì đội đứng thứ 9 sẽ là đội thay thế. Các đội bóng tại vòng Liguilla sẽ thi đấu theo thể thức lượt đi và về. Đội lọt vào vòng tiếp theo khi giành chiến thắng bằng luật tổng tỉ số.

Sau khi mùa giải Clausura khép lại, sẽ có một đội bóng xuống giải hạng thấp hơn một bậc là Ascenso MX. Đội bóng vô địch tại giải Ascenso MX sẽ thay thế cho đội cuối bảng tại Liga MX. Đội xuống hạng được xác định bằng cách tính điểm trung bình mỗi trận trong 3 mùa giải gần nhất (6 giai đoạn). Đội có tỉ lệ điểm trong 1 trận đấu thấp nhất sẽ phải xuống hạng ở mùa giải tiếp theo.

Tuy nhiên, kể từ mùa 2017-18, luật lên hạng và xuống hạng có sự thay đổi. Nếu đội bóng giành suất thăng hạng nhưng không đáp ứng đủ điều kiện tham dự giải Liga MX mùa tiếp theo (cơ sở hạ tầng của SVĐ và đội trẻ) thì đội xuống hạng của Liga MX phải có trách nhiệm trả tiền thưởng cho đội thăng hạng từ loạt trận play-off của Ascenso 120 triệu Peso Mexico.

Điều đó được thực hiện nhằm đáp ứng những đủ các yếu tố cần thiết để thăng hạng trong mùa giải tiếp theo khi thi đấu tại Ascenso MX và đội xuống hạng của Liga MX vẫn ở lại giải. Tuy nhiên nếu đội xuống hạng của Liga MX không thể cung cấp tiền thưởng cho đội thăng hạng của Ascenso MX thì cả hai đội đều sẽ chơi tại Ascenso MX mùa giải tiếp theo.

Mỗi mùa giải sẽ có 4 đội tham dự CONCACAF Champions League bao gồm đội vô địch và á quân của 2 giai đoạn Apertura và Clausura. Nếu có đội vào trận chung kết của cả 2 giai đoạn này thì sẽ áp dụng công thức sau:

Nếu cả hai đội cùng vào chung kết Apertura và Clausura, 2 đội có thành tích tốt nhất không vào chung kết của cả hai giai đoạn sẽ được chọn.

Nếu một đội vô địch cả Apertura và Clausura khi đối đầu với 2 đội khác nhau trong trận chung kết, suất dành cho đội vô địch Clausura chuyển qua cho đội á quân của Clausura và đội á quân Clausura sẽ nhường suất cho đội có thành tích tốt nhất không lọt vào chung kết của Clausura.

Nếu một đội á quân Apertura giành chức vô địch Clausura (đối đầu với 2 đội khác nhau trong trận chung kết) thì suất của đội á quân Apertura nhường cho đội không vào chung kết có thành tích tốt nhất của Apertura.

Nếu một đội vô địch Apertura mà giành ngôi á quân Clausura (đối đầu với 2 đội khác nhau trong trận chung kết) thì suất của đội á quân Clausura sẽ chuyển qua cho đội bóng không vào chung kết có thành tích tốt nhất tại Clausura.

Vào năm 2020, giải hạng hai Mexico (Ascenso MX) bị giải thể do ảnh hưởng từ đại dịch COVID-19 cũng như thiếu hụt về tài chính. Chủ tịch Liga MX Enrique Bonilla sau đó thống nhất với chủ sở hữu của các đội bóng rằng luật thăng hạng và xuống hạng sẽ tạm thời không áp dụng trong 6 năm. Sau đó, Ascenso MX được thay thế bằng Liga de Expansion MX. Kể từ đó, không có CLB nào thăng hạng lên chơi tại Liga MX cũng như bị xuống chơi tại Liga de Expansion MX.

Các nhà vô địch Liga MX

• Club America (13): 1965–66, 1970–71, 1975–76, 1983–84, 1984–85, Prode ’85, 1987–88, 1988–89, Verano 2002, Clausura 2005, Clausura 2013, Apertura 2014, Apertura 2018
• Guadalajara (12): 1956–57, 1958–59, 1959–60, 1960–61, 1961–62, 1963–64, 1964–65, 1969–70, 1986–87, Verano 1997, Apertura 2006, Clausura 2017
• Toluca (10): 1966–67, 1967–68, 1974–75, Verano 1998, Verano 1999, Verano 2000, Apertura 2002, Apertura 2005, Apertura 2008, Bicentenario 2010
• Cruz Azul (9): 1968–69, 1970, 1971–72, 1972–73, 1973–74, 1978–79, 1979–80, Invierno 1997, Guardianes 2021
• Club Leon (8): 1947–48, 1948–49, 1951–52, 1955–56, 1991–92, Apertura 2013, Clausura 2014, Guardianes 2020
• Tigres UANL (8): 1977–78, 1981–82, Apertura 2011, Apertura 2015, Apertura 2016, Apertura 2017, Clausura 2019, Clausura 2023
• UNAM (7): 1976–77, 1980–81, 1990–91, Clausura 2004, Apertura 2004, Clausura 2009, Clausura 2011
• Pachuca (7): Invierno 1999, Invierno 2001, Apertura 2003, Clausura 2006, Clausura 2007, Clausura 2016, Apertura 2022
• Santos Laguna (6): Invierno 1996, Verano 2001, Clausura 2008, Clausura 2012, Clausura 2015, Clausura 2018
• Monterrey (5): Mexico ’86, Clausura 2003, Apertura 2009, Apertura 2010, Apertura 2019
• Atlante (3): 1946–47, 1992–93, Apertura 2007
• Necaxa (3): 1994–95, 1995–96, Invierno 1998
• Atlas (3): 1950–51, Apertura 2021, Clausura 2022
• Puebla (2): 1982–83, 1989–90
• Zacatepec (2): 1954–55, 1957–58
• Veracruz (2): 1945–46, 1949–50
• Các đội từng 1 lần vô địch: Oro (1962–63), Morelia (Invierno 2000), Tampico Madero (1952–53), Tecos (1993–94), Real Espana (1944–45), Tijuana (Apertura 2012), Asturias (1943–44), Marte (1953–54)

Trên đây là những thông tin được BLV Vĩnh Toàn cung cấp về giải vô địch quốc gia Mexico (Liga MX). Nếu thấy bài viết hay và bổ ích, hãy CLICK VÀO ĐÂY để ủng hộ tôi bằng một ly cà phê nhé!